Rosnąca adopcja kryptowalut, zwłaszcza wśród młodszych grup demograficznych, odbywa się w obliczu krytycznego deficytu w zakresie wiedzy finansowej i cyfrowej, co stwarza znaczne zagrożenia dla inwestorów detalicznych. Kompleksowy raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), oparty na danych z 39 gospodarek i opublikowany we wrześniu 2025 roku, wyraźnie ilustruje tę rozbieżność. Ostrzega, że wiele osób posiadających lub planujących nabyć aktywa cyfrowe nie posiada niezbędnej wiedzy, aby poruszać się po złożonościach rynku, identyfikować oszustwa czy łagodzić skutki awarii technicznych, co naraża je na podwyższone ryzyko strat finansowych.
Powszechna luka w wiedzy na temat aktywów cyfrowych
Badanie OECD, mające na celu ocenę zrozumienia przez dorosłych podstawowych koncepcji finansowych i ich biegłości w posługiwaniu się cyfrowymi narzędziami finansowymi, ujawniło powszechny brak przygotowania do inwestycji w aktywa cyfrowe. Wyniki wskazują, że wielu inwestorów ma trudności z rozróżnianiem oszukańczych schematów, rozumieniem wpływu zmienności na ich aktywa, a nawet z podstawowymi praktykami bezpieczeństwa, takimi jak przechowywanie kluczy prywatnych. Te krytyczne luki w wiedzy znacząco zwiększają prawdopodobieństwo strat finansowych, podatność na wykorzystanie przestępcze i nieodwracalne błędy.
Ilościowo, badanie wykazało średni wynik wiedzy finansowej wynoszący zaledwie 53 na 100 punktów w 39 gospodarkach. Bardziej niepokojące jest to, że 71% dorosłych uzyskało wynik poniżej minimalnego poziomu podstawowego, uznawanego przez OECD za niezbędny do uczestnictwa w finansach cyfrowych. Co więcej, zaledwie 29% dorosłych na świecie i 34% w krajach członkowskich OECD osiągnęło docelowy wynik wiedzy wynoszący 70 na 100 punktów. Dane te podkreślają, że mniej niż jeden na trzech dorosłych na świecie posiada niezbędne zrozumienie do odpowiedzialnego zarządzania ryzykiem związanym z finansami cyfrowymi.
Pomimo tych braków w wiedzy, świadomość aktywów kryptograficznych jest niezwykle wysoka i szybko rośnie, a 41% dorosłych deklaruje znajomość z nimi. Jednak faktyczne posiadanie pozostaje stosunkowo niskie i wynosi 3,2% globalnie oraz 3,8% w krajach OECD. Niektóre gospodarki wykazują wyższe wskaźniki adopcji, z Luksemburgiem na poziomie 11%, Finlandią na 9% i Irlandią na 8%, co sugeruje, że aktywa cyfrowe stają się znaczącym składnikiem portfeli inwestorów w tych regionach. OECD ostrzega, że ta rosnąca adopcja, w połączeniu z niewystarczającą edukacją inwestorów, nieuchronnie zwiększy istniejące ryzyka rynkowe.
Szczególnie uderzające odkrycie podkreśla fundamentalne niezrozumienie wśród posiadaczy kryptowalut: 55% jest świadomych, że aktywa cyfrowe nie są prawnym środkiem płatniczym w ich jurysdykcjach, jednak prawie 50% uważa, że kryptowaluty działają identycznie jak waluty fiducjarne emitowane przez rządy. To błędne przekonanie, jak twierdzi OECD, zachęca inwestorów do podejmowania nieprzemyślanych ryzyk, co potencjalnie prowadzi do poważnych konsekwencji finansowych. Ponadto, wiele inwestycji jest napędzanych strachem przed przegapieniem okazji (FOMO) lub obserwowanymi szybkimi zyskami u rówieśników, co jest „zachowaniem stadnym”, które często skutkuje nierozważnymi decyzjami finansowymi.
Imperatywy polityczne dla ochrony inwestorów
W odpowiedzi na te ustalenia, OECD podkreśla pilną potrzebę zdecydowanego działania ze strony decydentów i regulatorów. Opowiada się za znacznymi inwestycjami w programy edukacji finansowej, które bezpośrednio odnoszą się do unikalnych ryzyk związanych z aktywami kryptograficznymi, wykraczając poza ogólną wiedzę finansową. Konkretne zalecenia obejmują włączenie tematów związanych z kryptowalutami do programów nauczania, od programów szkolnych po kursy dla dorosłych. Dodatkowo, programy te powinny obejmować podstawowe umiejętności z zakresu bezpieczeństwa cyfrowego, takie jak zakładanie i zarządzanie portfelami cyfrowymi, ochrona kluczy prywatnych oraz identyfikacja oszukańczych ofert.
Co kluczowe, OECD wzywa rządy do jasnego komunikowania, że kryptowaluty generalnie nie są prawnym środkiem płatniczym i rzadko są chronione przez systemy gwarantowania depozytów. To wyjaśnienie jest kluczowe, aby poinformować społeczeństwo, że środki utracone w wyniku upadku giełd lub zapomnianych kluczy są zazwyczaj nie do odzyskania. Jednak sama edukacja jest uważana za niewystarczającą. Raport podkreśla, że nawet poinformowani inwestorzy mogą ponieść straty z powodu słabych ram regulacyjnych, niedostatecznie nadzorowanych rynków i platform, które nie przestrzegają podstawowych standardów operacyjnych. Dlatego edukacja musi być synergicznie połączona z solidnymi przepisami o ochronie konsumentów, aby wyposażyć jednostki zarówno w wiedzę, jak i zabezpieczenia.
Biorąc pod uwagę dynamiczną ewolucję finansów cyfrowych, charakteryzującą się ciągłymi innowacjami w produktach, rynkach i platformach, OECD zaleca, aby działania edukacyjne były kontynuowane. Rządy są zachęcane do ciągłego monitorowania skuteczności tych programów, identyfikowania pojawiających się luk lub przestarzałych treści oraz wprowadzania terminowych korekt w celu proaktywnego łagodzenia ryzyka dla inwestorów w tym szybko rozwijającym się sektorze.
Kuba Miarecki to autor newsów na bitgate.pl, który potrafi wprowadzić świeży powiew humoru do świata kryptowalut. Jego teksty o bitcoinie i innych cyfrowych monetach łączą precyzyjną analizę z lekkością, jakby kursy rynkowe tańczyły na rollercoasterze. Kuba z uśmiechem komentuje wzloty i upadki rynku, przypominając, że nawet w poważnym świecie finansów nie powinno zabraknąć dystansu i odrobiny szaleństwa. Dzięki jego niebanalnemu podejściu, każda notka staje się nie tylko źródłem informacji, ale także dobrą zabawą dla czytelników.